TOP

Budowa zegarka, czyli co musisz wiedzieć zanim kupisz czasomierz? cz. I

Żeby zmierzyć czas wystarczy Ci ułamek sekundy. Zerkasz na swój nadgarstek i już widzisz, która jest godzina. Trudno uwierzyć, że w odległej przeszłości pojęcie czasu nie miało dla człowieka najmniejszego znaczenia. Natura sama mówiła człowiekowi, kiedy kłaść się spać i kiedy pracować. Kiedy siać, a kiedy zbierać plony, gromadzić opał i zbierać żywność przed zimą. 

Teraz nie musimy badać nieba, żeby określić upływ czasu. Pojawił się jednak inny problem. Ilość zegarkowych propozycji jest tak duża, że „kupując oczami”, czyli bez podstawowej wiedzy trudno kupić zegarek, który wystarczy nam na dłużej niż jeden sezon. Dlatego dziś powiem Ci, co musisz wiedzieć zanim kupisz czasomierz. Lekcje będą dwie…

Zaczniemy od tego – co widać gołym okiem – i omówimy wszystkie elementy zegarka po kolei. Zatem, chwyć w rękę swój czasomierz i startujemy z pierwszą lekcją, Sroko!

KOPERTA – to po prostu obudowa zegarka. Jest jego podstawową i największą częścią. W jej wnętrzu umieszczony jest mechanizm wraz z wszystkimi komponentami. Koperta w zegarku pełni głównie funkcję ochronną, ale warto wiedzieć, że to właśnie od jej kształtu i wielkości zależy ogólny charakter zegarka – drobny kwadratowy czasomierz jest bardziej klasyczny, a duża koperta z wieloma komplikacjami przywołuje na myśl raczej modele sportowe. 

Koperty mogą być wykonane z wielu materiałów. Najbardziej popularnym (bo najtrwalszym materiałem) jest stal szlachetna, nazywana też antyalergiczną czy chirurgiczną. Możesz też kupić obudowę wykonaną z tytanu (dużo lżejszego materiału od stali) czy stopów ceramicznych, które są raczej kruche, ale za to odporne na zarysowania. 

Produkowane są również modele z mosiądzu, który niestety może wywoływać reakcje alergiczne, a nawet brudzić Ci nadgarstek. 😉 Bardzo popularne są też zegarki z tworzyw sztucznych, występują one jednak w mniej formalnych i tańszych zegarkach. 

1, 2, 3


TARCZA – to na niej umieszczone są m.in. oznaczenia godzin i minut (czyli  indeksy). Może być szkieletowa, czyli otwarta, co umożliwi Ci obserwację pracy mechanizmu bez rozkręcania zegarka. 

Ważną kwestia jest wzornictwo tarczy, które niczym – finezyjny kształt czy kolorowe kamienie szlachetne w pierścionkach – wyróżniają go od innych czasomierzy. 

Istotna jest też widoczność tarczy. Czarne wskazówki na czarnej tarczy? To raczej słaby pomysł. Bo przecież nosisz zegarek na nadgarstku głównie po to, żeby w przeciągu kilkunastu sekund zerknąć na niego i wiedzieć, która jest godzina. 😉

1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12


INDEKS – najprościej mówiąc, jest to oznaczenie 12 godzin na tarczy zegarka. Oznaczenia występują w postaci cyfr rzymskich i arabskich. W zegarkach o mniej klasycznym wzornictwie znajdziesz też kropki lub kreski, oczywiście w miejscach na tarczy odpowiadających poszczególnym godzinom. 😉 

1, 2, 3, 4


WSKAZÓWKI – pokazują Ci aktualny czas i wraz z tarczą decydują o tym jak zegarek będzie wyglądał. To właśnie od ich designu zależy jak czytelny będzie zegarek. Wskazówki mamy zazwyczaj dwie: minutową oraz godzinową. Zamontowane są na obracających się w mechanizmie kołach i poruszając się nad tarczą wskazują na przykład: godzinę czy datę. Zdarzyć się może dodatkowa wskazówka na tarczy, np. sekundowa lub taka, która odpowiedzialna jest za wskazanie godziny w innej strefie czasowej (funkcja GMT).

1, 2, 3, 4


RAMKA (LUNETA, PIERŚCIEŃ) – to pierścień mocowany do koperty zwykle w tym samym kształcie co koperta. Otacza on szkiełko zegarka i często pełni funkcję ozdobną. Może być stały, obrotowy oraz mogą być na nim naniesione różne skale np. tachometru. Luneta może znajdować się zarówno na zewnątrz, jak i wewnątrz zegarka. 

1, 2, 3, 4


KORONKA – to „pokrętło” dzięki któremu możesz m.in. zmienić położenie wskazówek, ustawić prawidłową godzinę, datę albo na przykład nakręcić zegarek mechaniczny. Umiejscowienie koronek bywa różne, ale najczęściej znajduje się po prawej części koperty na wysokości godziny trzeciej lub czwartej. 

Co więcej, koronka ma kolosalne znaczenie w określaniu wodoszczelności zegarka, bo to głównie  przez nią woda może dostać się do środka koperty i zalać mechanizm Twojego zegarka. Przeważnie w tańszych modelach oraz biżuteryjnych stosuje się prostą wciskaną koronkę , a w czasomierzach sportowych oraz o wyższej jakości  stosuje się zakręcane koronki z dodatkowym uszczelnieniem. 

1, 2, 3, 4, 5


SZKŁO ZEGARKA – szkiełko to szybka przez którą widać tarczę i wskazówki. To element zegarka bardzo narażony na uszkodzenia, dlatego zadbać o to aby było możliwie jak najlepszej jakości…

Rodzaje szkieł:

szafirowe – są produkowane z syntetycznego szafiru, o twardości zbliżonej do szafiru naturalnego. Ich twardość w skali Mohsa wynosi od 7 do 9 z czego wynika, że są bardzo twarde i całkowicie odporne na zarysowania. Zdradzę Ci, że można je porysować jedynie diamentem lub kwarcem. 

W szkłach szafirowych często stosuje się powłokę antyrefleksyjną, która redukuje refleksy świetlne, co sprawia, że szkiełko jest przejrzyste (prawie niewidoczne), a tarcza jest bardzo czytelna. Powłoki mogą być nakładane na wewnętrzną i zewnętrzną część szkła (lub na obie jednocześnie). Musisz jednak wiedzieć, że powłoka antyrefleksyjna na zewnętrznej stronie szkła może również się porysować. 

Sprawa wygląda gorzej w przypadku stłuczenia, bo wtedy szkło szafirowe rozpada się w drobny pył, podobnie jak szybka w Twoim IPhone podczas upadku. 😉 Co może być niebezpieczne nie tylko dla uszkodzonego zegarka, ale również jego „nosiciela”. Nie zmienia to faktu, że szkło zegarka dużo częściej jest narażone na zarysowania niż stłuczenia, dlatego szkiełko szafirowe stosuje się w zegarkach wyższej klasy.

 

1, 2, 3, 4, 5


mineralne – używane są przede wszystkim w klasycznych zegarkach średniej klasy. Szkła mineralne produkowane są na bazie krzemu. Ich twardość w skali Mohsa (jest to dziesięciostopniowa skala twardości minerałów. Porządkuje minerały od najbardziej miękkiego do najtwardszego. Wynalazł ją niemiecki mineralog Friedrich Mohsa w 1812 roku) to 4 do 5. Szkła mineralne często się hartuje, przez co są mniej podatne na zarysowania i stłuczenia. 

1, 2, 3, 4, 5


hesalit – szkiełka hesalitowe wykonane są z tworzywa sztucznego. Hesalit to utwardzony i oczyszczony chemicznie polipropylen (czyli plastik). Ich wadą jest niska odporność na zarysowania.

b) Kształt szkieł – warto wiedzieć, że sposób cięcia szkła bardzo wpływa na komfort odczytu czasu. 

  • szkiełko sferyczne – cięte po ukosie z wierzchu i od spodu – zapewnia jedną z najlepszych jakości widzenia
  • szkiełko soczewkowe – cięte po ukosie tylko z wierzchu, od spodu na płasko – daje efekt zniekształcenia

1, 2, 3, 4


DEKIEL – czas obrócić zegarek na drugą stronę i spojrzeć na spód czasomierza. Dekiel to pokrywka zamykająca zegarek. Zamyka on kopertę i zabezpiecza jego mechanizm przed uszkodzeniami. W tym miejscu znajdziesz również opisy producenta, na przykład: numer referencyjny, numer seryjny czy informacje o wodoszczelności. Ciekawą wersją jest również dekiel szklany, przez który możesz zobaczyć jak pracuje mechanizm, bez otwierania zegarka.


MECHANIZM – na koniec opowiem Ci o „sercu zegarka”. Zegarmistrzowie mawiają, że to właśnie mechanizm nadaje zegarkowi charakter, a Ci którzy mają fioła na punkcie czasomierzy twierdzą, że nawet duszę.

Rodzaje mechanizmów: 

kwarcowe – są to zegarki, w których do odmierzania czasu wykorzystuje się zjawiska elektryczne. W tym mechanizmie największy wpływ na precyzyjne odmierzanie czasu ma rezonator kwarcowy (stąd nazwa tego mechanizmu). 

Kwarc stabilizuje częstotliwość prądu w bloku elektronicznym. Pozwala to bardzo precyzyjnie sterować silnikiem poruszającym wskazówki. W typowych zegarkach kwarcowych mechanizm zasilany jest energią z baterii, najczęściej jest to ogniwo srebrowe, rzadziej litowe. Najprostszą metodą rozpoznania tego typy zegarka jest odczytanie informacji umieszczonej na tarczy lub zaobserwowanie pracy sekundnika, która w zegarkach kwarcowych przeskakuje o pełną sekundę. 

Im zegarek dokładniejszy w mierzeniu czasu, tym lepiej, prawda Sroko? Dlatego warto mieć świadomość jaką ma dokładność chodu, czyli ile zwalnia i ile może przyspieszyć Twój zegarek. Dokładność tych mechanizmów wynosi:

  • +/- 9 sekund na miesiąc w bardzo dobrych modelach,
  • +/- 20 sekund na miesiąc w dobrych i przeciętnych modelach.

1, 2, 3, 4


mechaniczne – to zegarki nakręcane ręcznie. Do odmierzania czasu wykorzystują zjawisko mechaniczne związane z pracą regulatora balansowego. Regulator balansowy jest głównym elementem konstrukcji nazywanej wychwytem. Wychwyt steruje pracą przekładni przesuwającej wskazówki. Zegarki mechaniczne zasilane są poprzez ręczne nakręcanie sprężyny napędowej za pomocą pokrętła w kopercie, nazywanego koronką.

Dokładność chodu zegarków mechanicznych wynosi około:  

  • -3/+12 sekund na dobę (zależy od deklaracji producenta lub instytutu, w którym wydany został certyfikat) w modelach spełniających kryteria chronometru;
  • +/- 20 sekund na dobę w dobrych modelach,
  • -30/+40 sekund na dobę w przeciętnych modelach.

1, 2, 3, 4, 5, 6


automatyczne – to zegarki, które nakręcają się samodzielnie. Ich głównym elementem jest wahnik. Jest to automatyczny naciąg, który pozwala wykorzystać naturalny ruch ręki, na której jest noszony zegarek, żeby nakręcić sprężynę napędową. Dzięki czemu nie musisz nakręcać go koronką. 

Zdradzę Ci, że noszenie zegarka automatycznego na ręce min. 9h (przez osobę przeciętnie aktywną ruchowo) zapewnia zegarkowi energię na ok. 24h. W większości mechanizmów rezerwa chodu – czas pracy mechanizmu od momentu maksymalnego nakręcenia sprężyny napędowej do zatrzymania się zegarka – wynosi ok. 42 godziny. 

Zegarki automatyczne rozpoznasz po napisie „automatic”, który jest prawie zawsze umieszczony na tarczy. Natomiast jeśli zegarek ma dekiel transparentny, widoczny przez niego będzie wahnik. Dodatkowo, w większości modeli po gwałtownym ruchu zegarkiem daje się słyszeć „szum” związany z ruchem wahnika. Dokładność takiego zegarka jest taka sama, jak w zegarkach mechanicznych nakręcanych koronką.

1, 2, 3, 4


hybrydowe – to mechanizm, który jest połączeniem mechanizmu kwarcowego i automatycznego. Mają zapożyczone z mechanizmu automatycznego urządzenie wykorzystujące naturalne ruchy ręki, czyli w momencie gdy kręcisz koronką przekazujesz energię do miniaturowego odpowiednika prądnicy, który ładuje akumulator zasilający mechanizm. 

Dokładność takich zegarków jest równa zegarkom kwarcowym. Rozpoznać je można głównie po napisie na tarczy lub deklu. Najczęściej spotykane nazwy handlowe to: Autoquarz, Megaquarz, Kinetic oraz Dual Power. Zegarki te nie wymagają obsługi związanej z wymianą baterii, może się natomiast zdarzyć, że będziesz musiała wymienić w nim akumulator. 

zasilane energią słoneczną –  to zegarki kwarcowe, w których nie ma typowej baterii. Ich mechanizmy zasilane są przez ogniwo fotoelektryczne, które wykorzystuje światło (słoneczne i sztuczne) do generowania energii elektrycznej. Pozyskana w ten sposób energia elektryczna gromadzona jest w akumulatorze zasilającym mechanizm. Konstrukcja głównych elementów mechanizmu i dokładność są takie same, jak w typowych zegarkach kwarcowych. 

Zegarki zasilane baterią słoneczną nie wymagają obsługi związanej z wymianą baterii, ale może przyjść taki moment, że trzeba będzie w nim wymienić akumulator. Użytkując tego rodzaju zegarek musisz dbać o odpowiedni dopływ światła do fotoogniwa (najczęściej umieszczonego na tarczy zegarka). 

Jak rozpoznać zegarek z fotoogniwem? Na tarczy zegarka znajduje się opis, najczęściej pojawiające się nazwy handlowe to Solar czy Ecodrive.


Mam nadzieję, że nasza pierwsza lekcja minęła Ci błyskawicznie i duuużo się nauczyłaś. W drugiej części artykułu zrobimy sobie spacer po różnych paskach i bransoletach, opowiem Ci o dodatkowych komplikacjach w Twoim czasomierzu i dowiesz się co ma wpływ na cenę zegarka. Ciekawa? Druga lekcja już w najbliższy czwartek. Zapraszamy!


Wpis powstał we współpracy z Marką APART.